Logica van het Gevoel
De overgang van sociale regelsystemen naar communicatieve zelfsturing is de overgang van een orde van ruimte, naar een orde van tijd. Het is dus geen kwestie van lineair doorontwikkelen van bestaande ontwikkelingspatronen. In tegendeel, het gaat er juist om die ontwikkelingspatronen te doorbreken. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Want, als we (in)zicht willen krijgen in en op de toekomst, dan zijn de denkvormen en denkbeelden, de intelligentie- en redeneringsprocessen die horen bij het sociale regelsysteem waarin we zijn opgegroeid en opgeleid, meer hindernis dan hulp. Ze zijn er de oorzaak van dat we zo vaak verdwalen op de weg naar de toekomst.
Ik kom tijdens mijn werk als HRM adviseur hier in Frankrijk, zowel in het bedrijfsleven als ook in het onderwijs, steeds meer mensen tegen die liever niet over de toekomst willen praten of nadenken. Het maakt ze onzeker, en onzekerheid veroorzaakt angst, dat is bekend. Maar waar komt die onzekerheid vandaan ? Is het de reeds aanwezige communicatieve zelfsturing die de sociale regelmaat verstoord? En/of komt het omdat persoonlijke zekerheden en vanzelfsprekendheden steeds minder hun neerslag vinden in de sociale werkelijkheid? Hoe kunnen we elkaar helpen om op weg naar de toekomst meer moed en nieuwsgierigheid te tonen, en minder vaak te verdwalen ? Hoe kunnen we elkaar helpen om (op weg naar de toekomst) minder vaak de dupe te zijn van de grenzen en ignoranties die kenmerkend zijn voor onze eigen manier van denken?
Tags:
Weergaven: 458
Henk, ik ben ook van mening dat de politiek een belangrijke rol speelt. Maar ik betwijfel of je kunt zeggen dat Nederland, dankzij het poldermodel, een voorsprong heeft op andere landen. Niet zozeer vanwege het poldermodel op zich, dat vind ik ook een bijzonder hoge vorm van maatschappelijke ontwikkeling. Veelmeer op grond van het meer algemene inzicht dat communicatieve zelfsturing met betrekking tot (individuele en collectieve) identiteitsconstructie een belangrijke vorm is van “hoe we worden zoals we zijn”. In elk land wordt dit proces “ingekleurd” door allerlei culturele determinismen. Die houden de voor het land kenmerkende machts- en kennisrelaties in stand en bepalen de manier waarop de nationale samenleving onderhandelt over (en omgaat met) veranderingen. Ook bepalen ze de rol die politieke besluitvorming kan/wil/moet spelen. In Nederland bijvoorbeeld hebben de machts- en kennisrelaties grotendeels een normatief karakter. In Frankrijk zijn ze hiërarchisch georiënteerd, en in Duitsland disciplinair, etc.. Vergeleken bij Nederland heb ik de indruk dat de franse samenleving gevoeliger reageert op de groeiende communicatieve zelfsturing, er is een snellere toename van angst en onzekerheid. Mogelijkerwijs bieden normatieve kaders meer ruimte voor verschillen in visie vanuit een meerdimensionale en meerpartijdige werkelijkheidsbeleving, en voor politieke keuzes die verschil maken. In landen zoals Frankrijk, waar minderheden zich voordoen als de enig mogelijk weg waarlangs meerderheden zinvol betekenis kunnen geven aan persoonlijke en gemeenschappelijke ontwikkelingen, daar ligt in hoge mate zoals jij dat noemt de “cultuur van verdwaling” op de loer.
Mvg, Hendrik
Beste Henk en Hendrik,
Ik heb jullie conversatie met belangstelling gelezen.
Dat de mensen op dit moment onzeker zijn omdat er zoveel tegelijk gebeurt is denk ik logisch.
Maar als je rustig kijkt naar de cultuurhistorische lijn van de afgelopen vijftig jaar dan is het nog nooit zo goed gegaan met de wereld. Na het lezen en herlezen van 'Logica van het Gevoel' van Arnold Cornelis werd voor mij de complexiteit van de wereld overzichtelijk en kan ik de nieuwe onwikkelingen in 21e eeuw van communicatieve zelfsturing beter vogen. Alle losse stukjes vielen op hun plek als het ware. Dat de mensen niet zo graag in de toekomst kijken op dit moment is begrijpelijk, maar daarom is de filosofie van A.C. nu zo ontzettend belangrijk.
Ik heb dan ook een stuk geschreven voor jonge mensen, dat het zo goed gaat met de wereld, wat ik hierbij zal voegen.
Ook heb ik vorig jaar in augustus een communicatie-performance gehouden over de filosofie van Arnold, welke ik iedere laatste zondag van de maand voortgezet heb in De Branderij te Antwerpen.
Aanstaande zondag is de laatste bijeenkomst over Arnold Cornelis en de kunst.
Zondag 28 aug. 2011, 15 uur - 17 uur
De Branderij, Bleekhofstraat 24, 2018 Antwerpen
tel 00 32 (0)3 2267953
Iedereen is welkom.
Het is nog nooit zo goed gegaan met de wereld !
Waarom zeg ik dit.
Ik vergelijk alles met 50 jaar geleden en kom op het volgende.
Ten eerste zijn we ons er steeds meer van bewust dat we beter met de fossiele grondstoffen om moeten gaan.
Ten tweede zijn we ons er steeds meer van bewust dat we beter nadenken over het idee dat we almaar meer willen bezitten.
Ten derde begrijpen we steeds beter dat een oorlog alleen maar verliezers oplevert.
Ten vierde is de politieke situatie zo dat er een steeds beter evenwicht ontstaat.
Ten vijfde wordt de behoefte aan zelfsturing groter en daardoor de democratie sterker.
Hoofdstuk I
Het broeikasprobleem houdt ons steeds meer bezig en daadoor bedenken we almaar meer alternatieven voor olie en kolen zoals b.v. zonne-energie, wind-energie, bio-gas installaties en elektrische auto’s en andere duurzame technieken.
De afhankelijkheid van het middenoosten voor olie en van Rusland voor gas is een vervelende ervaring en daar moeten we vanaf.
Als je een monopolie op de eerste levensbehoeften van mensen wil claimen dan gaan de mensen steigeren.
De zon en de wind is van ons allemaal en als het technisch kan is dat natuurlijk de beste energie.
We kunnen zonne-energiecentrales in de Sahara bouwen die heel Europa van energie kunnen voorzien.
We kunnen windmolenparken in zee bouwen die heel Europa van energie kunnen voorzien.
Alleen we moeten het ook willen ! Dat kost veel geld en dan zullen op een ander vlak moeten inleveren. Het is dus een kwestie van kiezen.
Hoofdstuk II
Na de kredietcrisis van 2008 zijn we er ons steeds meer van bewust dat we het geld en de ophoping ervan in luchtballonnen (beleggingen) en banken (bonussen) niet meer gebruiken om beter te leven, maar om meer zorgen te krijgen. We beseffen almaar beter dat we niet méér bezit willen maar méér leef-kwaliteit.
Het feit dat er banken omgevallen zijn blijkt achteraf een zegen te zijn om het doel van deze instellingen misschien weer een beetje te herschikken.
Het feit dat de prijzen van de kunst gekelderd zijn is ook heel goed voor de kunst. Alles komt misschien weer een beetje in de juiste proporties terug. Ook komt het ten goede aan de kwaliteit van de kunst. Er wordt weer meer werk gemaakt omdat het een natuurlijke en echte oorsprong heeft.
Het koopgedrag wordt misschien weer een beetje normaal en wordt er minder gekocht alleen om je beter te voelen.
Mensen zijn niet tevreden dat is wel duidelijk, maar als hun stem beter gehoord wordt en er ook iets mee gedaan wordt, zullen de mensen zich beter betrokken voelen en het gevoel krijgen dat ze mee hun eigen wereld kunnen vormgeven.
Een mooi voorbeeld vond ik het verhaal uit Arnhem dat het Wijkplatform van de probleemwijk Malburgen in 2009 zelf het subsidiegeld van € 1,3 miljoen wilden besteden. De mensen bespraken hun wensen op een democratische manier en er werden er keuzes gemaakt.
Hoofdstuk III
De twintigste eeuw is voor het grootste deel verloren gegaan door de wereldoorlogen. Na 1945 hebben de gevolgen nog jaren doorgedenderd. Na het vallen van de Berlijnse muur in 1989 is alles aan het veranderen lijkt het wel. De mensen geloven steeds minder is ismen en willen almaar meer zelf bepalen wat goed voor ze is.
Dat we nu al 65 jaar geen wereldoorlog meer hebben gehad, heeft ons in West-Europa en de Verenigde Staten van Amerika een heleboel welvaart gegeven. Het wordt nu zaak dat we die welvaart en kennis omzetten in een leefbare wereld voor iedereen.
Er zijn mijns inziens steeds grotere groepen die begrijpen dat een betere verdeling van de goederen ons allemaal helpt. De armen hoeven minder te vechten en de rijken hoeven zich minder te verdedigen. Het is dus alleen maar een win/win situatie.
We moeten alleen een beetje inleveren in het Westen en dat is altijd een moeilijke zaak..
Dat China Amerika aanvalt met een atoombom b.v. is mijns inziens een onnodige angst. China is als een gek bezig om zich te ontwikkelen en zal geen atoombom op zich willen omdat ze ook wel begrijpen langzamerhand dat het alleen maar verliezers zal opleveren.
Hoofdstuk IV
Dat Amerika niet meer de wereldmacht is, is alleen maar een zegen. En dat Obama gekozen is geeft voor vele mensen in de wereld weer een beetje hoop !
China, Europa, Amerika, India en misschien de Sovjet Unie en Brazilië strijden een beetje om de macht, maar ze zien ook wel steeds meer in dat het niet meer om de macht gaat, maar om een evenwichtige maatschappij met tevreden mensen.
En nu houden ze elkaar misschien beter in evenwicht.
Want als de mensen beseffen dat ze ook een heleboel macht hebben als ze de leiders naar huis kunnen sturen, dan komt de macht daar te liggen waar hij moet liggen.
In de twintigste eeuw is dat natuurlijk al gebeurd in Spanje, Portugal, Griekenland, Polen, Litouwen, Oekraïne, Roemenië, Argentinië, Zuid Afrika, e.a.
Dit vraagt echter veel meer kennis van de mensen, zodat ze minder snel belazerd kunnen worden. We hebben nog een lange weg te gaan, maar dat er positieve beweging in zit dat is zeker.
Hoofdstuk V
Na het lezen van het boek ‘Logica van het Gevoel’ van Arnold Cornelis , werd ik geboeid door het idee van de visie dat de 21-e eeuw, de eeuw van de communicatie zou worden.
Arnold Cornelis geeft een uiteenzetting over de behoefte van de mensen om steeds meer zich zelf te willen sturen.
Er is een natuurlijke laag waarin we voor de eerste levensbehoeften zorgen.
Dan komt er een volgende systeem, het sociale regelsysteem, waarin we alles goed regelen in de maatschappij, van het op tijd de vuilnis ophalen tot een ouderdomspensioen e.d.
De twintigste eeuw was een eeuw waarin alles voor ons geregeld werd als we maar precies deden wat er van ons verlangd werd. Zoals goed luisteren op school en doen wat de meester zei.
Goed luisteen naar de baas op het werk en hard werken, want dan kun je veel verdienen. In militaire dienst gaan als de regering het verlangde.
Het sociale regelsysteem was goed georganiseerd.
Nu komt er een tijd aan dat men steeds meer vorm wil geven aan zijn leven. Je ziet het om je heen gebeuren, zij het vooral in het westen. Men wil steeds meer een deeltijdbaan. Men wil eerder scheiden omdat men b.v. niet meer economisch afhankelijk is. Men wil meebeslissen over verschillende zaken.
Men wil ook meedenken over de inrichting van de wijk of het bedrijf waar men werkt, over innovatie of de organisatie.
Men heeft steeds meer behoefte om mee te beslissen over zaken waar men een mening over heeft, maar men moet wel het gevoel krijgen dat er naar je geluisterd wordt.
Internet zal een grote bijdrage leveren aan het meebeslissen en meepraten over verschillende dingen. Het democratische gevoel zal daardoor steeds meer versterkt worden.
Na het natuurlijke en het sociale regelsysteem komt dan veel meer ruimte voor het derde systeem, dat van het communicatieve zelfsturingssysteem.
De mensen worden steeds depressiever als ze het gevoel krijgen dat ze hun leven niet zelf kunnen sturen. Er is een gigantisch groot potentieel aan kennis en kunnen bij de mensen aanwezig, maar men moet wel het gevoel krijgen dat ze er iets mee kunnen aanvangen. De maatschappij moet nog leren hier vorm aan te geven en dat is een kwestie van vallen en opstaan zoals het met alle vormen van leren gaat.
De geschiedenis heeft geleerd dat alle verandering met hollen en stilstaan en de nodige ongelukken is gegaan. Maar we gaan verder, dat is een ding dat zeker is !
Een mooi voorbeeld van in een verkeerde laag de oplossing van het probleem zoeken en dus problemen veroorzaken is Marokkanen en Turken, die nog meer op het natuurlijke niveau leven, in een cultuur planten waar de sociale laag al sterke vormen aangenomen heeft zoals in Nederland. De communicatieve laag is er zich zelfs al aan het ontwikkelen.
Martin uit den Bogaard 2010
Hallo Martin,
Ich dacht al, waar blijft België ? Op dit forum zijn vooral drie personen actief: een Nederlander, een Belg en een Fransman. Volgens mij zou Arnold Cornelis dat wel mooi hebben gevonden.
Ik reageer even op het door jou bijgevoegde artikel. In de laatste paragraaf zeg je:
“...Een mooi voorbeeld van in een verkeerde laag de oplossing van het probleem zoeken en dus problemen veroorzaken is Marokkanen en Turken, die nog meer op het natuurlijke niveau leven, in een cultuur planten waar de sociale laag al sterke vormen aangenomen heeft zoals in Nederland. De communicatieve laag is er zich zelfs al aan het ontwikkelen...”
Wie dit te snel leest (of verkeerd wil begrijpen), zou tot de conclusie kunnen komen: “Martin zegt dat ..Marokkanen en Turken problemen veroorzaken..” En dat bedoel jij natuurlijk niet, ..!?
Meer inhoudelijk gezien vraag ik me af of het juist is om te zeggen dat: “..Marokkanen en Turken nog meer op het natuurlijke niveau leven..” Ik zie dat als volgt: de regelsystemen in deze landen hebben zich anders ontwikkeld dan in Nederland. Nederland heeft de geschiedenis van een klein landje van zeevarende handelslui, van “wereldgozers” die nieuwsgierig en ontdekkend door het leven gaan en open staan voor vreemde culturen en gebruiken. Maar de Marokkanen en de Turken zijn ook niet in het natuurlijk systeem blijven steken. Hun ontwikkeling steunt op andere zelf-referenties die tot uiting komen in de vorm van eigen sociale en culturele “vanzelfsprekendheden” (determinismen). Deze culturele “eigen-aardigheden” onderbouwen de individuele zelfsturing, en vice-versa. Want “vanzelfsprekendheden” zijn “culturele rustpunten voor de geest” in de complexe en dynamische relatie tussen persoonlijke en collectieve ontwikkelingprocessen. Enerzijds heeft men ze nodig, als symbolisch existentiële voedingsbodem, anderzijds probeert men voortdurend ze te overstijgen (door nieuwe betekenissen te genereren), als vorm van emancipatie. Dat geldt voor Nederland, maar ook voor Marokko en Turkije. Echter, in elk land hebben existentële processen en emancipatieprocessen een andere, symbolische focus. Ik zou dan ook willen zeggen dat de autochtone bevolking in Marokko en Turkije net zoveel mogelijkheden voor communicatieve zelfsturing heeft, als Nederlanders in Nederland. Ik ben het natuurlijk helemaal met je eens dat er voor allochtonen, in alle landen een groot risico bestaat inzake catastrofale leerprocessen, en dat de daaruit voortvoeiende verdwaling tot sociale spanningen kan leiden.
Met vriendelijke groet,
Hendrik
Hallo Martin,
Ich dacht al, waar blijft België ? Op dit forum zijn vooral drie personen actief: een Nederlander, een Belg en een Fransman. Volgens mij zou Arnold Cornelis dat wel mooi hebben gevonden.
Ik reageer even op het door jou bijgevoegde artikel. In de laatste paragraaf zeg je:
“...Een mooi voorbeeld van in een verkeerde laag de oplossing van het probleem zoeken en dus problemen veroorzaken is Marokkanen en Turken, die nog meer op het natuurlijke niveau leven, in een cultuur planten waar de sociale laag al sterke vormen aangenomen heeft zoals in Nederland. De communicatieve laag is er zich zelfs al aan het ontwikkelen...”
Wie dit te snel leest (of verkeerd wil begrijpen), zou tot de conclusie kunnen komen: “Martin zegt dat ..Marokkanen en Turken problemen veroorzaken..” En dat bedoel jij natuurlijk niet, ..!?
Meer inhoudelijk gezien vraag ik me af of het juist is om te zeggen dat: “..Marokkanen en Turken nog meer op het natuurlijke niveau leven..” Ik zie dat als volgt: de regelsystemen in deze landen hebben zich anders ontwikkeld dan in Nederland. Nederland heeft de geschiedenis van een klein landje van zeevarende handelslui, van “wereldgozers” die nieuwsgierig en ontdekkend door het leven gaan en open staan voor vreemde culturen en gebruiken. Maar de Marokkanen en de Turken zijn ook niet in het natuurlijk systeem blijven steken. Hun ontwikkeling steunt op andere zelf-referenties die tot uiting komen in de vorm van eigen sociale en culturele “vanzelfsprekendheden” (determinismen). Deze culturele “eigen-aardigheden” onderbouwen de individuele zelfsturing, en vice-versa. Want “vanzelfsprekendheden” zijn “culturele rustpunten voor de geest” in de complexe en dynamische relatie tussen persoonlijke en collectieve ontwikkelingprocessen. Enerzijds heeft men ze nodig, als symbolisch existentiële voedingsbodem, anderzijds probeert men voortdurend ze te overstijgen (door nieuwe betekenissen te genereren), als vorm van emancipatie. Dat geldt voor Nederland, maar ook voor Marokko en Turkije. Echter, in elk land hebben existentële processen en emancipatieprocessen een andere, symbolische focus. Ik zou dan ook willen zeggen dat de autochtone bevolking in Marokko en Turkije net zoveel mogelijkheden voor communicatieve zelfsturing heeft, als Nederlanders in Nederland. Ik ben het natuurlijk helemaal met je eens dat er voor allochtonen, in alle landen een groot risico bestaat inzake catastrofale leerprocessen, en dat de daaruit voortvoeiende verdwaling tot sociale spanningen kan leiden.
Met vriendelijke groet,
Hendrik
Hendrik en Henk,
Bedankt voor jullie reactie.
Dat laatste voorbeeld verdient inderdaad een genuanceerdere uitleg.
Met dat voorbeeld bedoelde ik vooral Marokkanen die uit het Rifgebergte komen en die nog meer in een natuurlijk systeem leefden. De ze mensen kan je niet in een Nederlands sociaal regelsysteem plaatsen zonder sociale begeleiding.
Welkom bij
arnoldcornelis
© 2025 Gemaakt door Ad van Vugt. Verzorgd door