Logica van het Gevoel
Donald Trump president: uitkomst van een catastrofaal leerproces
De uitkomst van de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 9 november heeft vrijwel iedereen verrast én wordt geplaatst in de context van “de overwinning van een populist”.
In het nabeschouwen en zoeken naar verklaringen valt me op dat die nog steeds worden gezocht in de slechte relatie tussen “de politiek” en “het volk”. Het probleem zou erin gelegen zijn dat volk zich niet gehoord voelt door politiek. Daarom zijn ze boos. Op zich is deze constatering juist. Wat dat betreft kunnen we volgend jaar ook in Europa de nodige “verrassingen” tegemoet zien! Maar is die kloof oorzaak of op zich weer gevolg van iets anders? Bevinden politiek en volk zich in een systeem wat niet (meer) kán functioneren, zoals we hebben geleerd dat het zou moeten functioneren?
Naar mijn mening is dat laatste het geval en moet de oorzaak dus op een ander niveau, “dieper” zo je wilt, gezocht worden. Namelijk in het feit dat zowel “de politiek” als “het volk” nog steeds uitgaan van een verwachting ten aanzien van democratie (“beleidsbepaling door de meerderheid” en politici die mijn belangen deels kunnen behartigen) die steeds minder realistisch is. Ik meen zelfs dat we moeten vaststellen dat democratie inmiddels een onmogelijk model is. In een wereld waarin de interdependenties tussen landen en volken is zoals hij nu is, bestaan alleen maar regionale meerderheden en zelfs áls die beleid kunnen bepalen, zal dat beleid altijd compromissen moeten sluiten met de omgeving waarin die “meerderheid” ingebed is. En die omgeving is thans in toenemende mate “de wereld”.
Dat is natuurlijk eigenlijk altijd zo geweest. In die zin was democratie vanaf het begin in Griekenland niet meer dan een “tot op zekere hoogte” bruikbaar model), maar o.a. door de wereldwijde, vrijwel onmiddellijke beschikbaarheid van informatie is die wereldwijde inbedding veel zichtbaarder en daarmee bepalender geworden. Het verlangen naar “isolationisme” dat bij vrijwel alle zgn. “populisten” doorklinkt, kan naar mijn mening vanuit deze ontwikkeling begrepen worden. Onzekerheid leidt tot angst en afsluiting voor omgeving.
We zijn dus dragers van een cultuur, waarin onhaalbare doelen (beleidsbepaling door lokale “meerderheid”) en middelen (gekozen politici die hiervoor moeten zorgdragen, maar die onvermijdelijk met de grotere context te maken krijgen en vervolgens moeten falen) nog steeds en voortdurend als ideaal geformuleerd worden. In een dergelijke systeem kan cynisme en woede gedijen. Dat heeft Cornelis allemaal al uitgelegd ...
Terzijde zij opgemerkt dat er natuurlijk ook regelmatig sprake is van machtsmisbruik, van corruptie, van grote ongelijkheid en dergelijke negatieve uitwassen. De vraag waar het om gaat is of dit oorzaken of gevolgen zijn. In dit verhaal is de aanname dat het gevolgen zijn, eerder dan oorzaken. De moeilijkheid vanuit dat perspectief is dan dat dergelijke factoren de illusie dat het systeem wel deugt en zou kunnen functioneren, maar dat de uitvoerders het verkeerd, slecht, dom etc. aanpakken, in stand houdt.
Een veel gehoord argument is ook: “er is geen alternatief, democratie is natuurlijk niet ideaal, maar het beste van alle slechte systemen”. Dat kan moeilijk met goede argumenten ontkend worden, maar ik acht het argument zeker ook niet bewezen!
Ik veronderstel daarentegen dat het probleem wellicht direct samenhangt met een aantal fundamentele vooronderstellingen die in onze cultuur gelden en die gewoon onjuist zijn.
Ik denk dan bijvoorbeeld aan hoe we in onze cultuur denken over
- Macht en control: we geloven in macht als een éénrichtingsfenomeen, waarbij de een meer macht heeft dan de ander en in het verlengde daarvan geloven we dat presidenten en regeringen (en bazen en CEO’s etc.) eenzijdig processen kunnen bepalen en controleren,
- Oorzaak en gevolg (causaliteit): die we altijd lineair denken, terwijl lineaire causaliteit in de levende wereld niet bestaat, die is altijd circulair.
Vanuit dergelijke vooronderstellingen zal het altijd mogelijk, ja zelfs noodzakelijk zijn om “schuldigen” te vinden. En dat zijn altijd “de anderen”, dus: de politici, de “machthebbers”, de elite, etc. En let wel: deze vooronderstellingen zijn ook zelfbevestigend. Dat wil zeggen: als iedereen ze gelooft, worden ze ook “waar” in maatschappelijke zin. Probleem is: als ze “onjuist” zijn, blijven ze onjuist!
Arnold Cornelis definiëerde het idee van een catastrofaal leerproces en merkte op dat, wanneer je de oplossing voor een probleem zoekt daar waar die oplossing logisch onmogelijk is, je in een catastrofaal leerproces terecht komt. Kenmerkende gevolgen daarvan zijn : je leert niet, je wordt toenemend gefrusteerd en machteloos én zal de gezochte oplossing nooit vinden. Angst, woede en depressie zijn voor de hand liggende gevolgen. Naar mijn idee is dat de situatie waarin we ons bevinden.
Alternatieven zijn er nog niet. Dat komt omdat we eerst het probleem werkelijk zouden moeten willen begrijpen. Want door het een naam te geven en enige dynamiek ervan te beschrijven (catastrofaal leerproces) is het nog niet werkelijk begrepen. Als het probleem inderdaad niet opgelost kan worden via het politieke en maatschappelijk systeem, welk systeem zou dan in aanmerking voor het zoeken van een oplossing?
Vermeldenswaard in dit bestek lijkt me dat (volgens mij) Cornelis het onderwijs noemt als het belangrijkste instrument om de oplossing te ontwikkelen. Kort samengevat kan (volgens mij) het volgende idee uit zijn model afgeleid worden:
“De mens bevindt zich thans in de fase van de zelfsturing (de derde stabiliteitslaag). Het sociale regelsysteem (de tweede stabilteitslaag) is in feite “klaar” en functioneert vermoedelijk optimaal (niet perfect natuurlijk, maar dat zal nooit gebeuren). Waar het sociale regelsysteem oplossingen biedt voor de kernvraag “hoe ga ik met mijn medemens om?” is het kernprobleem van de huidige laag (zelfsturing dus): “hoe ga ik met mezelf om?”
In de voorgaande, sociale laag hebben we de “gehoorzame mens” gezien. Die mens werd gestuurd en gehoorzaamde. Dat werd hem ook geleerd. In de huidige fase is deze conditionering niet meer voldoende, nu geldt dat hij zélf moet sturen. En dat heeft hij nog niet geleerd. Dus zien we nog steeds gehoorzame mensen, die geen idee hebben over wat goed voor ze is of niet. Hoe ze moeten kiezen in een wereld van keuzemogelijkheden en vooral: op grond van welke overwegingen die keuze moet worden gemaakt. De zaak is ook nog iets complexer, namelijk: we weten niet goed hoe we kinderen dit moeten leren, omdat we zelf ook nog redelijk stuurloos en zeer gehoorzaam zijn.
Het huidige onderwijs richt zich nog steeds en vooral op de toekomstige rol van de student in de beroeps- en kenniswereld (wat maar een stukje van zijn/haar mens zijn is: wat wil ik worden). Vorming in de zin van “wie wil ik zijn?” wordt, wellicht terecht, als privé domein gezien. Maar in dat privédomein geldt doorgaans dezelfde dominante nadruk op beroeps en kennis aspecten. Het lijkt wel of we “zijn” tot nu toe vooral hebben gezien als iets wat “vanzelf” wordt ontwikkeld in de opvoeding.
Expliciete aandacht voor vormende elementen in onderwijs en opvoeding zou dan dus meer vanzelfsprekend moeten worden. De paradox is wellicht dat het dan gaat om zaken als filosofie (welke kennis doet er toe?), kunst (het ontwikkelen van gevoel voor schoonheid) en zelfreflectie. Het is niet meer dan een richting. Helaas wel de richting die op beleidsniveau vrijwel niet wordt gezien!
Maar mij lijkt het toe dat het niet hebben van een kant-en-klare oplossing ons zou moeten belemmeren het probleem werkelijk te willen begrijpen. Zodat denken over een oplossing binnen ons bereik kan komen. Cornelis biedt daartoe een zeer bruikbaar model. Daarnaast wil ik Gregory Bateson noemen als de in dit opzicht wellicht belangrijkste wetenschapper van de vorige eeuw. Bateson heeft een epistemologie ontwikkeld die het huidige falen van onze cultuur op alle fronten voorspeld én hij heeft richtingen aangegeven om naar correcties te zoeken.
Zie zijn Steps to an ecology of mind, Mind and nature, a necessary unity en tenslotte Angels fear. Te vinden op o.a. Amazon of bij BOL.
André Meester
Koog aan de Zaan
Nederland
Weergaven: 426
Berichten in deze discussie
-
Permalink Antwoord van Andre Meester op
-
Kleine correctie: in de voorlaatste alinea, 1e regel ontbreekt het woordje "niet". De zin moet dus luiden:
"Maar mij lijkt het toe dat het niet hebben van een kant-en-klare oplossing ons NIET zou moeten belemmeren het probleem werkelijk te willen begrijpen".
André Meester
-
Permalink Antwoord van Hendrik ten Berge op
-
Hallo André,
Jouw artikel snijdt een buitengewoon interessant thema aan. Er gebeuren ontzettend veel dingen om ons heen waarbij de filosofie van A. Cornelis kan helpen om het perspectief te verbreden en te verdiepen.
Jij zegt: ..Dus zien we nog steeds gehoorzame mensen, die geen idee hebben over wat goed voor ze is of niet… Ik begrijp uit jouw bijdrage dat je daarmee niet bedoeld, dat anderen wel weten wat goed voor ze is, en dat ze zich daaraan maar moeten houden. De zaak is, zoals je zegt: “iets complexer”. Dat vind ik ook. Ik vraag me ook af hoe we het algemene karakter van verschijnselen zoals Brexit en Trump kunnen verklaren? De systeemtheorie en de sociale theorie van de kennis bieden interessante aanknopingspunten. Cornelis zegt: “In de sociale theorie van de kennis kunnen we nu spreken van een cultuurneurose, die door mensen als individuen wordt gesymptomatiseerd”. (LvhG, p.54) Het gaat erom .. “de eenzijdigheid van het wereldbeeld vanuit deelgebieden van kennis en wetenschap aan te vullen en te corrigeren.” (p. 267) ..”Communicatie bouwt een gemeenschappelijke, gedeelde wereld, met een [eigen] filosofie..” (p.467) ..Er is wel een stelling in de filosofie en de sociale theorie van de kennis, met de stabiliteitslagen in de cultuur als nesteling der emoties, die lijkt op de stelling dat een mens tot het kwade zou zijn geneigd, het is namelijk onmogelijk vergissingen te vermijden.” (p. 722)
Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de talrijke aanknopingspunten die A. Cornelis ons levert.
Verder ben ik ook van mening dat angst boosheid en verdriet slechte raadgevers zijn. Het zoeken naar “schuldigen” past in het sociale regelsysteem. Een schuldige kunnen aanwijzen betekent namelijk: “IK ben niet verantwoordelijk !” De Brexit en Trump kiezers zeggen : “ik kan geen verantwoordelijkheid dragen in een systeem dat mijn oplossingen logisch uitsluit !” Met andere woorden: “gezien de frustrerende uitkomsten van mijn catastrofale leerproces, kies ik nu voor een ander systeem”. En dat is ook een “oplossing”, want nu is niet meer het leerproces, maar het systeem catastrofaal. Daar komen we, dankzij de “democratie”, later wel achter “met z'n allen”. Als we met tien man achter het stuur zitten van een auto waarvan de meerderheid met honderd kilometer per uur op een muur afstuurt, dan jagen we weliswaar de zaak in de soep, maar we doen het in goed overleg. Mogen we om die reden veronderstellen dat “democratie, in de zin van beleidsbepaling door de meerderheid, inmiddels een “onmogelijk model” is geworden?” Ik ben bang van wel maar, zoals gezegd, is angst een slechte raadgever.
Ook ik vraag me af of onderwijs de oplossing kan zijn. Maar ik denk van niet. Vorming in de zin van “wie wil ik zijn ?” verwijst naar het concept “verborgen programma”. A.Cornelis zegt: “Gevoel is de kennis die we hebben van ons verborgen programma, en dat gevoel is aangeboren”. Maar dat deze vorm van kennis uitgangspunt wordt voor onderwijs lijkt mij helaas niet waarschijnlijk, tenminste niet in de komende vijfentwintig jaar. Onderwijs gaat uit van de homo sapiens, de mens die zichzelf kan vinden in een rationele wereld. Het vergeet bewust de homo demens, dat wil zeggen de mens die zichzelf verliest in woede, machtswaan, mateloosheid en oorlogen. Er zijn geen gevallen bekend van geesteszieke mensen die gezond werden doordat ze aan de macht kwamen, maar omgekeerd staan de geschiedenisboeken er vol van. Onderwijs gaat uit van de homo faber, de mens [..met een aangeboren drang tot arbeid en creativiteit, met de drang om werktuigen en techniek te ontwikkelen, en de leefomgeving naar eigen hand te zetten..] (Wiki). Het vergeet bewust de homo mythologicus, die voltooiing zoekt in de spirituele dimensies van het leven. Onderwijs gaat uit van de homo economicus, vergeten wordt de homo ludens, enz.. Kortom, onderwijs maakt duidelijke keuzes wat betreft de existentiële dimensies van het mens zijn. Arnold Cornelis illustreert dit met veel humor: ..“Het katje wordt geboren, gaat naar school en krijgt les in blaffen. Ondanks dat het erg z'n best doet komt het naar huis met een nul voor blaffen. Moeder poes gaat naar de juffrouw en zegt: hoe kan dat nou, een nul voor blaffen!? Ja, zegt de juffrouw, ik zal het maar eerlijk zeggen, het wordt nooit wat met hem. Dat snap ik niet zegt moeder poes, hij miauwt zo mooi. Thuis miauwt 't mooist van ons allemaal. Dat kan wel zegt de juffrouw, maar miauwen zit niet in 't studiepakket!..”
Hartelijke groet Hendrik
-
-
Hallo Hendrik,
Hartelijk dank voor je positieve en inhoudsrijke reactie! Die geeft te denken ...
Ik kom er één dezer dagen graag op terug.
Hartelijke groet,
André Meester
-
Permalink Antwoord van Martin uit den Bogaard op
-
Beste André Meester,
Ik wil graag als volgt op jouw artikel reageren.
Wat er op de wereld op dit moment gebeurt is mijns inziens een proces dat Arnold Cornelis heeft genoemd: de Westerse cultuur is verdwaald. En dat zet zich nu sterk door. Het sociaal regelsysteem is verzadigd en de breuklijnen worden over de hele wereld zichtbaar. Men moet nu naar een hoger niveau omschakelen.
Het communicatieve zelfsturingssysteem dient zich aan, maar wat jij ook zegt, eerst moeten wij het probleem proberen te begrijpen en analyseren en kunnen we het misschien aanpakken. Het leren zelfsturen met communicatie zullen we sterk moeten ontwikkelen, maar daar zullen we ook de ruimte voor moeten krijgen en nemen. De regering zal de participatie ruimschoots moeten faciliteren met wettelijke en financiële middelen. En het onderwijs kan met behulp van de politiek het zelfsturen optimaal ontwikkelen. Maar dan zal het roer drastisch omgegooid moeten worden, zoals het 'Iederwijs Onderwijs' van 2002 tot 2013 heeft geprobeerd, maar door de VVD en het CDA is getorpedeerd. Daar is durf voor nodig en inzicht en dat komt er langzaam aan. Bedrijven die met zelfsturende teams werken zie je steeds vaker in het nieuws, zoals Semco van Ricardo Semler in Brazilië en Stichting Buurtzorg van Jos de Blok in Nederland en als het loont dan gaat het snel. Internet is ook een welkom hulpmiddel om zelfsturen en zelfleren te bevorderen. Ook zal internet de democratie op den duur bevorderen. Een mening geven via internet kan snel, maar moet natuurlijk door de politieke partijen nog ontwikkeld worden tot een volwassen manier om te argumenteren en te kiezen. Dit zal de relatie tussen 'de politieke elite' en 'het volk' zeker verbeteren en daar heeft de wereld broodnodig behoefte aan zoals jij ook zegt. Hierdoor kan begrip democratie ook beter ontwikkeld worden, want democratie staat nog maar in de kinderschoenen. We staan straks met 7 miljard mensen met elkaar mobiel in verbinding, dus we zullen wel moeten leren om te communiceren en een consensus te vinden, anders sta je al gauw buitenspel en hoor je bij de nieuwe 'armen'. Maar we hebben nog een lange weg te gaan en dat we in een cultuurgewricht staan is volgens mij wel zeker. We zullen altijd blijven zoeken, maar het blijft spannend.
Martin uit den Bogaard
Verhuisd van Antwerpen naar Amsterdam
-
Permalink Antwoord van Frans Weeber op
-
Beste Martin,
Ik wil graag reageren op een passage in jouw interessante reactie. "De regering zal de participatie ruimschoots moeten faciliteren met wettelijke en financiële middelen." Volgens mij is dit de valkuil van een catastrofaal leerproces. "De regering" is de bestuurlijke exponent van het sociale regelsysteem. Per definitie is ze dus niet de aangewezen partij om het lonkend perspectief van communicatieve zelfsturing te realiseren. Het sociale regelsysteem werkt met wetten en regels. En communicatie en zelfsturing kun je niet met die instrumenten regelen. Hoe dan wel? Dat is nog moeilijk te zeggen. We zien hooguit voorbeelden waarvan we kunnen zeggen: die komen aardig in de richting van wat communicatieve zelfsturing zou kunnen zijn. De Deense filosoof Kierkegaard formuleerde het treffend: "Het leven wordt vooruit geleefd en achteraf begrepen."
Met vriendelijke groet,
Frans Weeber
-
-
Beste Martin en Frans,
dank voor jullie reacties, die het denken over deze problematiek weer verder verrijken.
Ik denk zelf ook steeds dat we nog geen echte voorstelling kunnen hebben over hoe dat proces van communicatieve zelfsturing (CZS) eruit ziet. Maar gelijktijdig heeft Martin natuurlijk een punt: het is gaande! Dus wat er nu gebeurt ís dat proces. Mooi om zo te leren kijken! De opmerking van Frans over de positie van overheden (exponent van het sociale regelsysteem) vind ik wel intrigerend. Het lijkt logisch. Maar als het ook juist is, zou revolutie de enige weg zijn richting CZS. Dit lijkt me (weer) een mooi voorbeeld van wat Gregory Bateson een dubbele binding noemt. Klem zitten tussen twee onmogelijke alternatieven ... (Zie o.a. zijn Steps to an ecology of mind). En onderwijs (bijvoorbeeld) kán volgens mij toch wel meerdimensionaal worden ingericht. Daarmee bedoel ik dat het niet volledig in de pas hoeft te lopen met de staande cultuur. Ik zag het protest tegen het inperken/bezuinigen op de humanoria als een hoopvol teken en ga er van uit dat zoiets wellicht niet heel succesvol is, maar wel wijst op een bewustwording van het probleem. En daarmee niet weg is als het stil wordt.
En als we het hebben over zelfsturing, dan zou ik er nog aan toe willen voegen dat er in onze cultuur heel oppervlakkig wordt gedacht over 'zelf', nl. als samenvallend met onze fysieke verschijning. En dat is beslist niet "wat we zijn". Trouwens, ook onze concepten over "sturing" zijn wel aan een "rethink" toe denk ik ... Arnold Cornelis was duidelijk ook geïnspireerd door de cybernetica. De gangbare concepten over sturing en causaliteit zijn nog steeds lineair en in die zin hopeloos verouderd. De rol van feedback wordt nog steeds sterk onderschat.
Het onderwerp is eigenlijk te groot voor dit soort kleine en korte stukjes. Maar in die fragmenten wordt toch wel iets van het geheel zichtbaar wat mij betreft.
Met een hartelijke groet,
André Meester
-
-
Beste Frans en André,
Bedankt voor jullie interessante opmerkingen.
Frans,
Met het faciliteren van communicatieve zelfsturing bedoel ik het stimuleren van door de burger begonnen initiatieven, zoals buurtprojecten, energiecoöperaties, stichting Buurtzorg enz. Ook in het onderwijs zal veel meer ruimte aan communicatieve zelfsturing gegeven kunnen worden aan leraren en leerlingen. Men gaat er veel te veel van uit dat niet iedereen zich zelf wil en kan sturen, maar ik ben het met Arnold Cornelis eens dat iedereen zichzelf wil en kan sturen, maar dan wel in een zelf gekozen richting en wat zou daar mis mee zijn ? Het is dus geen catastrofaal leerproces volgens mij, maar het begin van het communicatieve zelfsturingssysteem, dat ruimschoots ondersteund moet worden, maar dan moet men wel eerst de filosofie er achter bestuderen en onderkennen.
André,
Volgens mij is de revolutie juist niet nodig bij communicatieve zelfsturing. de zelfsturing komt dan wel uit de geest en niet uit de fysieke verschijning zoals je het zo mooi zegt. Via communicatie en dus samenwerking en het volgen van de sociale consensus van dat moment kunnen wij veel ondernemen en veranderen. We zullen dan ook meer met takeback moeten werken zoals Arnold C. het beschrijft. Het terugnemen van beslissingen en verbeteren komt via communicatie tot stand en zal dan ook de lineaire richting veranderen in echte communicatie. De wil van zelfsturing is mijns inziens zeer sterk en als de ruimte er een beetje komt en als die door de mens wordt gevoeld dan wordt die kans vanzelf gepakt. Iedereen begrijpt dat omdat iedereen dat gevoel heeft, dan is het logisch toch ?
We zullen hier nog veel over zeggen hoop ik,
vriendelijke groet,
Martin uit den Bogaard
-
-
Martin uit den Bogaard zei:Beste Frans en André,
Bedankt voor jullie interessante opmerkingen.
Frans,
Met het faciliteren van communicatieve zelfsturing bedoel ik het stimuleren van door de burger begonnen initiatieven, zoals buurtprojecten, energiecoöperaties, stichting Buurtzorg enz. Ook in het onderwijs zal veel meer ruimte aan communicatieve zelfsturing gegeven kunnen worden aan leraren en leerlingen. Men gaat er veel te veel van uit dat niet iedereen zich zelf wil en kan sturen, maar ik ben het met Arnold Cornelis eens dat iedereen zichzelf wil en kan sturen, maar dan wel in een zelf gekozen richting en wat zou daar mis mee zijn ? Het is dus geen catastrofaal leerproces volgens mij, maar het begin van het communicatieve zelfsturingssysteem, dat ruimschoots ondersteund moet worden, maar dan moet men wel eerst de filosofie er achter bestuderen en onderkennen.
André,
Volgens mij is de revolutie juist niet nodig bij communicatieve zelfsturing. de zelfsturing komt dan wel uit de geest en niet uit de fysieke verschijning zoals je het zo mooi zegt. Via communicatie en dus samenwerking en het volgen van de sociale consensus van dat moment kunnen wij veel ondernemen en veranderen. We zullen dan ook meer met takeback moeten werken zoals Arnold C. het beschrijft. Het terugnemen van beslissingen en verbeteren komt via communicatie tot stand en zal dan ook de lineaire richting veranderen in echte communicatie. De wil van zelfsturing is mijns inziens zeer sterk en als de ruimte er een beetje komt en als die door de mens wordt gevoeld dan wordt die kans vanzelf gepakt. Iedereen begrijpt dat omdat iedereen dat gevoel heeft, dan is het logisch toch ?
We zullen hier nog veel over zeggen hoop ik,
vriendelijke groet,
Martin uit den Bogaard
Martin, dank voor je woorden/inzichten. Takeback als aanvulling op feedback. Belangrijk! En je opmerking over wel/geen catastrofaal leerproces (en daarmee samenhangend wel/geen revolutie) zijn ook een overdenking waard. Ik denk dan aan de vraag of je een overheid als een logisch hoger niveau moet zien of niet. Zoals jij er naar kijkt lijkt het me toe dat je dat niet doet. En misschien heb je wel gelijk. Aan de hand van jouw opmerkingen merk ik bij mezelf op dat ik niet zo'n groot vertrouwen lijk te hebben in die zich ontwikkelende zelfsturing!! Mmmm, maar eens beter naar kijken! Dank en hartelijke groet.
-
-
Andre Meester zei:
Martin uit den Bogaard zei:Beste Frans en André,
Bedankt voor jullie interessante opmerkingen.
Frans,
Met het faciliteren van communicatieve zelfsturing bedoel ik het stimuleren van door de burger begonnen initiatieven, zoals buurtprojecten, energiecoöperaties, stichting Buurtzorg enz. Ook in het onderwijs zal veel meer ruimte aan communicatieve zelfsturing gegeven kunnen worden aan leraren en leerlingen. Men gaat er veel te veel van uit dat niet iedereen zich zelf wil en kan sturen, maar ik ben het met Arnold Cornelis eens dat iedereen zichzelf wil en kan sturen, maar dan wel in een zelf gekozen richting en wat zou daar mis mee zijn ? Het is dus geen catastrofaal leerproces volgens mij, maar het begin van het communicatieve zelfsturingssysteem, dat ruimschoots ondersteund moet worden, maar dan moet men wel eerst de filosofie er achter bestuderen en onderkennen.
André,
Volgens mij is de revolutie juist niet nodig bij communicatieve zelfsturing. de zelfsturing komt dan wel uit de geest en niet uit de fysieke verschijning zoals je het zo mooi zegt. Via communicatie en dus samenwerking en het volgen van de sociale consensus van dat moment kunnen wij veel ondernemen en veranderen. We zullen dan ook meer met takeback moeten werken zoals Arnold C. het beschrijft. Het terugnemen van beslissingen en verbeteren komt via communicatie tot stand en zal dan ook de lineaire richting veranderen in echte communicatie. De wil van zelfsturing is mijns inziens zeer sterk en als de ruimte er een beetje komt en als die door de mens wordt gevoeld dan wordt die kans vanzelf gepakt. Iedereen begrijpt dat omdat iedereen dat gevoel heeft, dan is het logisch toch ?
We zullen hier nog veel over zeggen hoop ik,
vriendelijke groet,
Martin uit den Bogaard
Martin, dank voor je woorden/inzichten. Takeback als aanvulling op feedback. Belangrijk! En je opmerking over wel/geen catastrofaal leerproces (en daarmee samenhangend wel/geen revolutie) zijn ook een overdenking waard. Ik denk dan aan de vraag of je een overheid als een logisch hoger niveau moet zien of niet. Zoals jij er naar kijkt lijkt het me toe dat je dat niet doet. En misschien heb je wel gelijk. Aan de hand van jouw opmerkingen merk ik bij mezelf op dat ik niet zo'n groot vertrouwen lijk te hebben in die zich ontwikkelende zelfsturing!! Mmmm, maar eens beter naar kijken! Dank en hartelijke groet.
André, inderdaad vind ik de overheid geen hoger niveau, maar zij kan volgens mij wel de randvoorwaarden helpen ontwikkelen voor communicatieve zelfsturing, maar we zullen zelf met elkaar de zelfsturing moeten beginnen.
-
-
Hallo allemaal,
Ik voeg graag nog een gedachte toe aan deze interessante discussie over zelfsturing.
“..Ich bin ein Hamburger..!”
Tijdens de inauguratierede heeft Donald Trump slechts drie keer het woord “I” gebruikt, en meer dan dan twintig keer het woord “we”. Met “we” bedoelt hij waarschijnlijk: “me and myself”. Hoe dan ook, hij demonstreert de wereld de enorme kracht van communicatieve zelfsturing. Maar hij laat ook zien dat communicatieve zelfsturing geen doel is maar een proces. In 't Amerika van vandaag verlenen emotionele immaturiteit, hypertrofisch ego en narcistische persoonlijkheid de toegang tot zelfsturing. Bovendien is er veel geld en macht nodig om er “communicatief” uitdrukking aan te geven. Maar het proces is op gang. We zijn op weg naar een wereld waarin de menselijke kwaliteiten van presidenten en andere demagogen niet meer belangrijk zijn. De moreel, ethisch en zich persoonlijk voor het welzijn van de algemeenheid verantwoordelijk voelende volksleider wordt in toenemende mate vervangen door machtige privé personen die “virtuele verschijningsvormen” van leadership in 't leven roepen (“incantaties”), voor zichzelf opeisen en ook uitsluitend “ aan de hand van eigen doelen sturen”. Afhankelijk van de materiele waarde die ze aan de gemeenschap kunnen onttrekken, hebben deze “incantaties” een begrensde levensduur. Ze zijn er vooral op gericht de mogelijkheden voor emancipatie en zelfsturing van oppositionele stromingen in de samenleving te begrenzen, ongeacht of het daarbij gaat om sociale, etnische, economische en/of andere groeperingen.
Mijn hypothese luidt: “Het systeem van communicatieve zelfsturing wordt gekenmerkt door een complexiteit waarvan wij ons vanuit het sociale regelsysteem moeilijk een voorstelling kunnen maken. “
Vriendelijke groet,
Hendrik ten Berge
-
-
Mijzelf teruglezende, merk ik dat mijn verontwaardiging over de verschijning “Trump” toch wel iets te veel op de voorgrond treedt. Daarom voeg ik hierbij snel een iets meer neutraler gedachte toe.
Emancipatie is een proces dat erop gericht is zich vrij te maken van een drukkend gezag, en/of van maatschappelijke belemmeringen. Het verloopt succesvol, indien de relaties van zowel mens als systeem op een hoger kwalitatief niveau komen te staan. De overgangen van het natuurlijk systeem naar het sociale regelsysteem, en van daaruit naar communicatieve zelfsturing, zijn emancipatieprocessen. De geschiedenis laat zien dat deze gepaard gaan met conflicten, oorlogen en geweld. De actualiteit laat zien dat, terwijl op enkele plaatsen reeds vormen van zelfsturing optreden, op de meeste plaatsen in de wereld de overgang van natuurlijk systeem naar sociaal regelsysteem nog in volle gang is. Wat wij mogelijkerwijs als “middeleeuws” beoordelen, is voor miljarden mensen op aarde de traumatiserende bevenis van verlies aan binding met, en aan inbinding van ancestrale geloofsovertuigingen. Vanwege de versnelling door technologie en mondialisering van markten lopen de emancipatieprocessen van de verschillende ontwikkelingsfasen van de mensheid steeds meer door elkaar, langs elkaar, en tegen elkaar in. In grote landen, zoals de Rusland, China, India en natuurlijk de VS, treden deze verschillen zelfs op tussen land en stad. Dat betekent, indien Trump erin slaagt de president te zijn van alle Amerikanen, dan moet meer dan de helft van de amerikaanse bevolking geaccepteerd hebben terug te gaan naar de sociale relatieniveaux van voor de burgeroorlog.
Hartelijke groet,
Hendrik
-
-
Beste Hendrik,
Allereerst ontging me dat je blijkbaar boos was in je eerste reactie (0p 21-1). "Ich bin ein Hamburger" is wat mij betreft een mooie analogie ... Verder vond ik je reactie vooral diepzinnig en één om eens heel goed te overdenken. Er staan wat mij betreft pareltjes in (bijv. "de kracht van CZ", "CZ geen doel maar proces"(!) en ook de afsluiter over ons onvermogen om de complexiteit "in kaart te brengen"). Mij spreekt die manier van denken enorm aan, omdat ze me helpt naar grotere lijnen te kijken. Betekenis is context afhankelijk en als de context groter wordt verandert (dus) betekenis! En daar heb ik vaak anderen bij nodig ... Dat doe je ook weer in je tweede reactie, die ik als aanvullend lees. Erg waardevol voor mij.
Ik moet zeggen dat ik van de reacties op mijn artikel enorm veel leer aan verdieping op het gedachtegoed van Cornelis. Dank je/jullie wel - ik hoop dat dit zo af en toe door gaat!
Ik heb eerder al een paar keer de naam van Gregory Bateson genoemd. Ik ben al ruim 40 jaar bezig die man te begrijpen en heb steeds sterker de indruk dat hij een denktrant heeft aangereikt die heel erg noodzakelijk is om onze tijd te begrijpen en richtingen te vinden om er anders naar te kijken. Er zijn enkele boeken van hem vertaald, maar niet meer verkrijgbaar. Ik zou graag iets doen om hem in NL wat meer "op de kaart te zetten" en ben benieuwd of de mensen in dit forum bekend met hem zijn en mijn waardering delen.
Hartelijke groet,
André
- ‹ Vorige
- 1
- 2
- Volgende ›
Info
Welkom bij
arnoldcornelis
© 2024 Gemaakt door Ad van Vugt.
Verzorgd door
