Gevoel en Communicatief Zelfsturingssysteem

[Martin uit den Bogaard]

Ik heb een essay geschreven met de titel 'gewoon, praten' (Communicatieve zelfsturing), dat in juli uitkomt bij uitgever Boekscout.nl. Hieronder plaats ik graag hoofdstuk III en ben benieuwd naar jullie mening. Groet, Martin uit den Bogaard.

III GEVOEL en COMMUNICATIEF ZELFSTURINGSSYSTEEM

We praten de hele dag en worden gestuurd door ons gevoel. Ons gevoel is aangeboren en we gebruiken het als een soort kompas voor ons handelen en denken. We zullen ons ook afvragen of we het goed doen en twijfelen als het anders gaat zoals we voor ogen hadden. We gaan dan te rade bij anderen of slaan een boek open en raadplegen de wetenschap of doen zelf onderzoek. De logica die in ons gevoel zit is een natuurlijk gegeven. Wij vinden het logisch dat we zo handelen en denken en vragen ons later af of we het misschien anders hadden moeten doen. Het bijstellen zal vaak onder invloed van dialoog en nadenken gaan. De filosoof Arnold Cornelis zegt in zijn boek ‘Logica van het Gevoel’ dat het gevoel de basis is van onze kennis die bij de geboorte al aanwezig is, maar dat die alleen nog ontwikkeld moet worden. Dat ontwikkelen gebeurt door onze totale omgeving met al onze mogelijkheden. Tijdens de opvoeding, het onderwijs en het functioneren in de maatschappij zullen in gunstige omstandigheden al onze capaciteiten ontwikkeld kunnen worden. We handelen vaak de hele dag met ons gevoel en gaan later (wetenschappelijk) onderzoek doen en kijken of de zaken wel kloppen. We sturen ook voortdurend bij en zullen dat ons hele leven blijven doen door met anderen te communiceren. Dat zelfsturen kan dan een nieuwe levenshouding worden als er wel op alle niveaus met elkaar gepraat blijft worden. Als we niet goed communiceren, doordat er niet echt goed geluisterd wordt bijvoorbeeld, dan voelen we in het ergste geval angst, in een mildere vorm woede en in een nog mildere vorm verdriet. Als er goed contact is met de omgeving voelen we ons goed en misschien vrolijk of blij, maar het goed voelen, wat tegenwoordig gelukkig zijn heet, is volgens mij de juiste balans. 

Cornelis verklaart dit vanuit de filosofie van de ‘Stabiliteitslagen in de Cultuur als nesteling der Emoties’. In deze visie deelt hij de maatschappij in drie lagen in: NATUURLIJK SYSTEEM, SOCIAAL REGELSYSTEEM EN COMMUNICATIEF ZELFSTURINGSSYSTEEM .
Het Natuurlijk Systeem bestaat uit een gemeenschap waar geborgenheid en veiligheid voorop staan zoals dat in de hele wereld al duizenden jaren het geval is. Als je door de voordeur op straat komt, kom je in de meeste landen in het openbare domein en zal je je moeten houden aan de sociale regels die opgesteld zijn door de gemeenschap. Dit geldt vooral in de westerse wereld. Deze regels zijn sterk ontwikkeld na 1800 in Europa en in allerlei wetten vastgelegd. Dit systeem loopt nu een beetje op zijn laatste benen en is toe aan een nieuw systeem, maar niemand weet precies hoe dat er uit zou moeten zien. De mensen worden steeds ontevredener en willen het heft in eigen hand nemen, dat zien we in de hele wereld op grote schaal gebeuren. Men geeft de regering de schuld en die geeft veelal de immigratie de schuld, maar er is mijns inziens iets anders aan de hand. De mensen willen zelfsturen en kunnen dat ook, want dat doen ze de hele dag al, maar krijgen steeds meer het gevoel dat ze gestuurd worden door regels die opgesteld zijn door anderen. Men wil zelf betrokken worden bij het opstellen van de regels.
Er is zich een nieuw systeem aan het ontwikkelen, het Communicatief Zelfsturingssysteem. De politiek, die de elite genoemd wordt, moet steeds meer uit handen geven en wordt voortdurend ter verantwoording geroepen. Ook wil men steeds meer zelf doen en zal de leiding steeds meer vertrouwen moeten geven aan de bevolking, die dat ook wil. Dat zien we aan de vele burgerinitiatieven en de protesten over de hele wereld. We zien in de Verenigde Staten in 2016 dat de mensen tegen de elite stemden en de woorden van Donald Trump begrepen en met hem het heft in eigen hand wilden nemen. Maar hoe moet dat ? 
Van zelfsturen en overleggen had Trump nog niet gehoord en de mensen in de provincie al helemaal niet. Communicatieve Zelfsturing vraagt wel om communicatie op alle niveaus in de maatschappij. Dat zal je toch echt moeten leren en dat kost veel tijd. De democratie zal dan echt veel intensiever en verfijnder ontwikkeld moeten worden in de steden, de provincies en in alle staten en tenslotte op wereldniveau. Het communiceren is volop in ontwikkeling, dat zie je in de sociale media met behulp van de nieuwe technieken, maar dat staat nog in de kinderschoenen. Bedrijven die vernieuwen begrijpen dat ook en zeker als dat voordelen oplevert, dan volgen er meer. Dit zagen we bij de voorbeelden ‘Buurtzorg’ en de firma ’Semler’ . 

♦COMMUNICATIEF ZELFSTURINGSSYSTEEM                    

(verdriet)

♦SOCIAAL REGELSYSTEEM  
(boosheid)
♦NATUURLIJK SYSTEEM
(angst)
(lees dit van beneden naar boven)

                      

Als de gevoelens zich niet goed nestelen in de verschillende systemen dan kweken we negatieve emotie. Voor kinderen is het natuurlijke systeem van zeer grote waarde. Daar vinden ze hun veiligheid en geborgenheid en als dat niet in orde is dan kweekt men angst. Dat geldt ook voor volwassenen. Wanneer het Sociaal Regelsysteem niet in orde is, dan wordt er boosheid gekweekt en komen de mensen in opstand. Wanneer het Communicatieve Zelfsturingssysteem slecht ontwikkeld is, dan treedt er verdriet op en ontstaat er depressiviteit. 

Als de werknemers of leerlingen hun mening niet mogen geven en de leiding niet geïnteresseerd is in hun visie en andere capaciteiten, dan worden de mensen depressief en dus verdrietig. Een bedrijf of instelling die dat begrijpt wint op vier punten. 

1. Men kan van elkaar leren.

2. Er ontstaat een open sfeer.

3. Men gaat meer plezier krijgen in het werk.

4. Het bedrijf of instelling zal beter functioneren. 

We zien op alle mogelijke manieren dat de maatschappij flexibeler wordt en de dingen in beweging zijn. Dat zal nodig zijn als we de machten willen transformeren naar een democratischer wereld. Iedereen zal zijn steentje bij moeten dragen en moeten participeren met de nodige verantwoordelijkheid. Regeringen zullen de participatiemaatschappij actief vorm moeten geven. Met de transformatie van energiebronnen en milieu zijn we al begonnen. Nu nog met de politiek en de democratie. 

[Tonnie van der Zouwen]

Mooi Martin, dank je voor het delen. Communicatieve zelfsturing ontwikkelen is nu harder nodig dan ooit.

[Hendrik ten Berge]

Hallo Martin,

Goed initiatief zeg, en gefeliciteerd met je publicatie.

Bij Arnold Cornelis verwondert mij de term “systeem”. Ik neem aan dat hij daar zelf ook niet erg blij mee was, maar dat weet ik natuurlijk niet. Vanaf de tachtiger jaren was het de term “à la mode”, maar het maakt de zaak erg statisch. Als we uitgaan van de 3 fundamentele dimensies ruimte, tijd en vorm, en van de respectievelijk daarin centraal staande de begrippen relatie, proces en verandering, dan gaat het veel meer om “verschijnings-dynamiek” van “werkelijkheid”: de mens ontdekt en concipieert zichzelf en de “werkelijkheid”, in relatie tot de omgeving (“natuur”); de mens ontdekt en oriënteert de processen in deze eigen “werkelijkheid” (cultuur); en de mens creëert, stuurt, en verandert de eigen werkelijkheid (“post-stuur”). Achter deze ontwikkeling gaat de idee schuil van “emancipatie”. Daar waar emoties zich “nestelen” stabiliseert zich de relatie mens-werkelijkheid, leveren processen energie en verandert betekenisverlening de werkelijkheid.

Met vriendelijke groet,

Hendrik

[Martin uit den Bogaard]

Hallo Hendrik,

Bedankt voor je reactie. Inderdaad, het woord systeem is een moeizaam begrip in deze tijd. Maar in de theorie van de Stabiliteitslagen in de Cultuur als Nesteling der Emoties van Arnold misschien nog te gebruiken. In dit hoofdstuk heb ik geprobeerd gevoel in de context van communicatieve zelfsturing te plaatsen. De laatste tijd valt mij op dat er steeds meer wetenschappers en denkers bestsellers schrijven over de mondiale problemen en buiten hun vakgebied treden. (Steven Pinker, Yuval Noah Hariri, Maarten Boudry, Rutger Bregman etc.) Ook Arnold Cornelis deed dit en daar was hij zo voor dat wetenschappers met elkaar communiceren. Na deze boeken gelezen te hebben kreeg ik het idee een essay te schijven over dit holistisch denken vanuit het begrip communicatie. Dit boekje 'gewoon, praten' is te bestellen bij boekscout.nl in de categorie maatschappij. 

Vriendelijke groet,

Martin uit den Bogaard