Cornelis en assessments

[Arjan van Lit]

Een deel van mijn werkzaamheden bestaat uit selectie- en ontwikkelassessments. Onderstaand artikel uit de nieuwsbrief die ik vorig jaar verstuurde leverde een  aantal positieve reacties op.  Daarom als introductie (ben sinds een paar dagen toegelaten tot deze community) het artikel.

“De werkelijkheid bestaat niet uit feiten, maar uit mogelijkheden”.

Aan deze uitspraak van Arnold Cornelis moest ik denken toen ik recent hoorde hoe de terugkoppeling na een assessment van een algemeen directeur was verlopen. In de beleving van betrokkene bestond deze terugkoppeling voor een groot deel uit het voorlezen van het profiel en de resultaten, “meneer u scoort hoog op prestatiegerichtheid, laag op empathie en gemiddeld op teamgerichtheid”. Ik ga er vanuit dat de uitkomsten correct zijn voorgelezen en het resultaat zijn van een degelijke methodiek, maar de vraag blijft: “en wat nu?”.

Deze gang van zaken lijkt veel op de manier waarop in het “sociale regelsysteem” met mensen wordt omgegaan. Het individu wordt naast een norm gelegd of nog erger door een mal geperst en dan volgt het oordeel: “past wel of past niet”. De betekenisdrager wordt getoetst op betekenisinhoud en daar blijft het bij. Voor de “gehoorzame en normatieve mens” uit het sociaal regelsysteem is dat geen probleem, zolang die het gevoel heeft dat het proces conform de vastgelegde procedures is verlopen overheerst bij hem het gevoel van rechtvaardigheid. De zelfsturende mens verwacht echter iets totaal anders. Die verwacht op basis van de uitkomsten van de methodiek een gesprek met een zelfsturende medemens, waarin beiden vanuit ieders betekenisinhoud zoeken naar inzicht en waarden. Dan ontstaat er een proces waarin twee mensen vorm en inhoud geven aan betekenissturing en wordt de kwaliteit niet bepaald door de mate waarin iemand in de mal past, maar door de kwaliteit die in de ogen van de (toekomstige) “stakeholders” ontstaat.

Dit alles wil niet zegen dat een assessment per definitie resulteert in een positief advies. Het is heel goed mogelijk dat de mogelijkheden die helder worden niet passen in de context van de organisatie en de functie. De kandidaat gaat echter wel naar huis met een verhaal dat hout snijdt en hem helpt als zelfsturende mens te zoeken naar een omgeving waar zijn betekenissturing in termen van inzicht, waarden en kwaliteit resulteert in ontwikkeling van zichzelf en zijn omgeving.

 

[Hendrik ten Berge]

Hallo Arjan,

Ik ben het helemaal met je eens!

In het natuurlijk systeem gold de wet van sterkste. Daarna kwamen de sociale regelsystemen. Die zorgden ervoor dat de werkelijkheid beter voorspelbaar werd en minder gevoelig voor machtsmisbruik en willekeur. Waar eerst nog met knuppels koppen werden ingeslagen, werden voortaan alleen diegenen onthoofd die met hun kop boven het maaiveld uitstaken. Dat was een belangrijke vooruitgang. Later werden ook de zwaarden en guillotines vervangen door minder bloedig selecterende middelen, zoals diploma's, certificaten, assessments, etc.. Met behulp daarvan werden de contouren en normatieve hoogte van elk specifiek maaiveld vastgelegd en bepaald welke posities mensen mochten innemen in de samenleving. In de huidige overgangssituatie naar communicatieve zelfsturing constateren vooral de moderne ondernemingen steeds vaker dat de normalisering van sociale posities, functies en status een enorm potentieel aan menselijk vermogen braak laat liggen. Want, hoewel diploma's, certificaten, assessments, ed. systematisch uitspraken doen over “competenties” (gedrag, know-how, ..), “capaciteiten” (inzicht, kennis, ..) en/of menselijke vermogens (wilskracht, motivatie,..), zeggen ze alleen maar of iemand compatibel is met een bepaald maaiveld, of niet. Ze zeggen niets over de mens zelf! Zelfstuurders die mogelijkerwijze hun kop boven het maaiveld uitsteken om verder te kijken dan hun neus lang is, worden systematisch buiten spel gezet. Juist daar waar voor de toekomst interessante dingen te zien zijn mogen ze niet kijken. Diploma's, certificaten, en met name ook assessments legitimeren maaivelden. Ze legitimeren een normatieve visie van de werkelijkheid. In het onderwijs, maar vooral ook in het bedrijfsleven gaat dat ten koste van een sterk gereduceerd beeld van menselijk vermogen.

Hartelijke groet

Hendrik

[Arjan van Lit]

Hallo Hendrik, bedankt voor de reactie. Ik zie het als een aanmoediging om assessments op een andere manier op de kaart te blijven zetten. In een artikel dat bijna af is vergelijk ik de "maaiveld assessments" met het bed van Procrustes. Wordt vervolgd. Beste groet, Arjan van lit

[Hendrik ten Berge]

Ja dat is een goeie vergelijking. Het komt overeen met het verhaal van de man die patent aanvraagt voor een nieuw elektrisch scheerapparaat. Het is een apparaat dat aan de muur wordt bevestigt en waarin je alleen maar je gezicht hoeft te steken. Het scheren gaat dan vanzelf. Als de ambtenaar van het patent opmerkt dat niet iedereen dezelfde gezichtsvorm heeft, antwoordt de uitvinder: “vóór het scheren niet, maar daarna wel”!

Ik ben erg benieuwd naar het artikel.

Hartelijke groet,

Hendrik